Ghé thăm phố Hội, khá nhiều du khách đã bày tỏ sự thích thú của mình với trò chơi dân gian bài chòi Hội An. Ai nấy đều chìm đắm trong những cảm xúc tuyệt vời khi tham gia vào trò chơi này. Thế nhưng, ít ai hiểu về nguồn gốc, ý nghĩa của bài chòi. Ở bài viết, Tourbanahills sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về trò chơi dân gian đầy thú vị này nhé!
Nét đặc trưng về nghệ thuật Bài chòi Hội An
Bài chòi Hội An có thể hiểu đơn giản là một loại trò chơi bài ở trên chòi. Loại hình trò chơi dân gian này được xếp vào danh sách nghệ thuật biểu diễn sân khấu ca kịch. Vào thế kỷ 16, 17, khi cuộc sống của người dân miền Trung cơ cực vì mùa màng bị phá hoại nghiêm trọng, họ đã dựng lên chòi ở bìa rừng. Sau đó, mỗi đêm, cử một thanh niên tới canh giữ, phòng trường hợp thú dữ phá hoại mùa màng.
Trong lúc canh giữ, để tránh buồn ngủ người dân đã cùng nhau nghĩ ra trò chơi vừa hát vừa nhảy. Hình thức vừa hát vừa hô nhảy như vậy được gọi chung với cái tên là bài chòi. Cứ thế, trò chơi dân gian này được nuôi dưỡng, mở rộng và trở thành một loại hình nghệ thuật khó quên ở phố cổ Hội An.
Trước đây, trò chơi dân gian ở Hội An này được xem là nét đẹp truyền thống trong ký ức của nhiều người lớn tuổi. Mãi cho đến năm 1999, người dân phố Hội đã khơi dậy và đưa nó vào trong các đêm rằm thì nay bài chòi đã phát triển đến mức khó tưởng tượng.
Xem thêm:
Hát bài chòi Hội An mang ý nghĩa như thế nào?
Bài chòi Hội An mang đến 2 ý nghĩa lớn:
- Mang đến giá trị văn hóa Việt lớn lao: Giờ đây, bài chòi được xem như một loại hình ca kịch. Trong các bài chòi chứa đựng tất cả linh hồn dân tộc và tình cảm của người dân xứ Quảng. Lời bài hát không đơn thuần chỉ để vui tai mà còn ẩn chứa mục đích ca tụng con người Quảng Nam và thúc đẩy lòng yêu nước nơi người dân. Bài chòi cùng với tuồng, hò khoan kết hợp với nhau tạo thành một sân khấu kịch hát siêu hay. Sự ra đời của chúng một lần nữa góp phần làm cho tên tuổi và hình ảnh của phố Hội đến gần với khách du lịch quốc tế.
- Di sản văn hóa phi vật thể: Bài chòi Hội An hiện nay đã thu hút không ít khách du lịch ghé thăm phố Hội. Loại hình trò chơi dân gian này được đánh giá là một phần không thể thiếu trong văn hóa sống, lễ hội của người dân ở phố Hội. Vào năm 2017, bài chòi đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể thế giới.
Xem thêm: Tour Hội An 1 ngày giá rẻ| Kinh nghiệm chọn tour cho bạn!
Thời gian và địa điểm diễn ra Bài chòi Hội An
Bài chòi Hội An thường được biểu diễn vào 19h hàng ngày. Địa điểm tổ chức hát bài chòi thường là ở vườn tượng An Hội. Cũng giống như các loại hình ca kịch khác, bài chòi thường xuất hiện trong các dịp lễ, tết đình đám. Ngày nay, nó còn được tổ chức rộng rãi trong các địa điểm du lịch Hội An để phục vụ cho cả khách du lịch quốc tế.
Sân khấu bài chòi không quá lộng lẫy và xa hoa. Ngược lại, chúng có phần đơn giản, mộc mạc, thường diễn ra trên bãi đất trọng. Dẫu vậy, bài chòi vẫn luôn thành công thu hút sự quan tâm của đông đảo khách du lịch.
Khi tham gia vào trò chơi này, du khách không cần quá quan tâm đến thời gian diễn ra ván bài. Bởi chúng không cố định. Thời gian diễn ra ván bài chòi có sự phụ thuộc vào người trúng 3 quân cơ lúc nào. Nếu tìm được người thắng nhanh thì ván bài sẽ diễn ra nhanh và ngược lại.
Xem thêm:
Tìm hiểu cách chơi và luật chơi Bài chòi Hội An xứ Quảng
Bài chòi Hội An có cách chơi không quá khó. Bạn có thể tìm hiểu cách chơi qua những thông tin dưới đây:
- Khởi đầu trò chơi:
Anh và chị Hiệu sẽ bắt đầu hô lên 2 câu hát bài chòi để đánh dấu việc khởi động trò chơi dân gian. Du khách sẽ có người hướng dẫn giải thích và trao đổi về cách chơi trước đó.
- Luật chơi
Khi bắt đầu trò chơi, bạn sẽ nghe được tiếng trống hội kêu to rồn rã. Tiếp đó, anh chị Hiệu sẽ ngân dài những lời hô xướng. Sau khi hát mở màn xong, anh chị Hiệu sẽ bắt đầu giới thiệu với người chơi các quân bài trên sân. Người tham gia vào trò chơi sẽ phải lựa chọn ra 3 quân bài khác nhau và cầm chắc trên tay. Tiếp đó, anh chị HIệu sẽ bắt đầu ra trước chòi, xóc ống thẻ và rút quân bài, ca câu hát tương ứng với quân bài đó.
Chòi nào sở hữu được quân bài đó sẽ hô to là “Có đây”. Mỗi một lần trúng vào tên quân bài, bạn sẽ được trao 1 cây cờ. Trình tự cứ thế lặp đi lặp lại cho tới khi chòi nhận đủ 3 cây cờ thì hô to “Tới rồi”. Sau khi hô xong thì gõ một hồi dài trống cán, trống tum. Trò chơi cũng sẽ lập tức kết thúc và kết luận chòi đó thắng.
Lời hát bài chòi Hội An có gì ấn tượng?
Trong bộ bài chòi Hội An có đôi phần giống như bộ Tam Cúc. Thế nhưng, bộ bài được sử dụng trong loại hình trò chơi dân gian này đã được cải tiến rất nhiều. Mỗi một bộ bài sẽ có tổng cộng là 33 lá. Các lá nổi bật được nhắc đến là lá liễu, thằng bí, nhì nghèo… Trên mỗi một lá bài sẽ được vẽ thêm một mảnh giấy nhỏ và dán thẻ tre. Mỗi một thể như vậy sẽ có 3 quân bài khác nhau.
Khi hát bài chòi, người ta sẽ sử dụng 2 hình thức chính là chơi và hô hát. Lời hô hát trong bài chòi thường được sử dụng với 4 làn điệu cơ bản là xàng xê, hồ quảng, xuân nữ, cổ bản. Lời bài hát có sự hòa quyện đồng thời giữa làn điệu dân ca Nam Bộ và hát tuồng. Dưới sự khéo léo của các nghệ sĩ thì lời bài chòi còn mang những câu từ, ngữ điệu đạm chất xứ Quảng. Chúng vừa ngọt ngào lại có chút hào hùng khiến biết bao du khách đắm say.
Phần thưởng sau khi hát bài chòi thắng là chiếc đèn lồng Hội An và các món quà lưu niệm. Tuy nhiên, nhiều du khách chia sẻ rằng, họ đã nhận được phần thưởng lớn hơn là có những giây phút thư giãn đắt giá, hiểu thêm về nghệ thuật ca kịch Việt Nam.
Xem thêm: Hội quán Quảng Đông – Địa điểm check in văn hóa vạn người mê
Nghệ thuật dân gian Bài chòi Hội An cần được bảo tồn
Hòa cùng không khí nhộn nhịp, bài chòi Hội An từ trước đến nay vẫn luôn là trò chơi thu hút nhiều ánh nhìn của du khách. Nghệ thuật dân gian này từ lâu đã trở thành một món ăn tinh thần không thể thiếu đối với bất cứ người dân phố Hội nào. Mỗi chiều tối, người dân phố Hội sẽ dựng lều, kê ván để tham gia chơi đùa.
Loại bài chòi này khá giống với lô tô, điểm khác biệt nổi trội nhất là tín hiệu hát. Khi nghe các bạn chỉ cần làm theo chỉ dẫn của anh chị Hiệu là nhanh chóng hòa nhập được ngay! Khi tham dự vào trò chơi dân gian này, các du khách nhất định sẽ có cơ hội nghe thấy những làn điệu dân gian xưa cũ. Những lời ca như dẫn dắt bạn hồi tưởng lại một thời thơ ấu bình yên nơi làng quê.
Trò chơi dân gian này sẽ đưa du khách đi qua nhiều cung bậc cảm xúc và bạn đắm chìm trong đó không biết bao lâu. Trong tương lai, nghệ thuật dân gian này sẽ ngày càng có những ảnh hưởng tích cực đến du lịch phố Hội và nuôi dưỡng các giá trị văn hóa nghệ thuật xưa. Vậy nên, chúng ta – những người con đất Việt đừng quên yêu thích và dành nhiều hành động góp phần gìn giữ bài chòi nhé!
Bạn đã hiểu hết về bài chòi Hội An chưa? Nếu có cơ hội đến đất Quảng, đừng quên dành thời gian đắm mình trong loại hình nghệ thuật hấp dẫn này nhé!
